Hadis-Müslim, Fiten 56

Ebû Hureyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:

Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:

“Nefsim, yed-i kudretinde olana yemin olsun ki insanlar öyle günler görecek ki öldüren niçin öldürdüğünü bilmeyecek! Ölen de neden öldüğünü bilmeyecek.”

Müslim, Fiten 56

Açıklama:

Peygamber Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem), hadis-i şeriflerde âhir zamanda meydana gelecek bazı fitne ve belaları, mü’minleri uyarma sadedine her zaman dikkatli ve uyanık olmaları için haber vermiştir. Bu fitne ve belalerın bir kısım örnekleri Asr-ı Saâdet’in son döneminde, Hazreti Osman ve Hazreti Ali’nin (radıyallâhu anh) hilafetleri sırasında gerçekleşmiştir. Harûrilerin hareketi, Haricîlerin hareketi, sahabî içinde bir kısım hakikatleri kavrayamamış kimselerin hareketleri, küçük fitne kıpırdanışları olmuştur. Fakat Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) bu beyanlarında o meselenin zirve yaptığı dönemden bahsetmektedir ve bu dönemde “Ölen ne için öldüğünü bilmeyecek, öldüren de neden onu öldürdüğünü bilmeyecek!” kadar insanların bilinçsiz ve cahilce bir hayat sürdüğü ifade edilmektedir.

Bu hadis-i şerif’in başka rivayetinde Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) “Nefsim, yed-i kudretinde olana yemin olsun ki insanlar öyle günler görecek ki öldüren niçin öldürdüğünü bilmeyecek! Ölen de neden öldüğünü bilmeyecek.” buyurunca orada bulunan ashâb-ı kirâm çok şaşırır ve “Bu nasıl olur?” diye sorarlar. Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) şu cevabı verir: “Bu Herçtir! (yani herç zamanında vuku bulur.) Öldüren de ölen de ateştedir.”[1]

Başka bir rivayette de o günkü, insanların aşırı hırs ve cehaletleri sebebiyle akılsızca hareket edeceklerini Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle ifade eder de;

“(O gün gelince) birbirinizi öldüreceksiniz, o kadar ki, kişi komşusunu, amcaoğlunu ve akrabalarını öldürecek." Cemaatten bazıları tekrar sorar: "Ey Allah'ın Resulü, o zaman aklımız başımızda olduğu halde mi bunu yapacağız (yoksa delirmiş mi olacağız?)" Allah Resûlü (aleyhissalâtu vesselâm) şu cevabı verir: "Hayır, bu esnada akıl kalmaz. Aşırı hırs ve cehalet sebebiyle o devir insanlarının çoğu aklını kaybeder. Bu durumda, halk içinde ortaya çıkan akıldan mahrum bir ayak takımı, öncekilerin yerine geçer."[2]

Herc

Peygamber Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) beyanlarında ‘herc’ kelimesini, Kendisinden sonra İslam toplumunda ortaya çıkacak ve mü'minlerin birbirlerini çokça öldürmeleri şeklinde tezahür edecek olan içtimaî bozuklukları haber vermek maksadıyla sıkça kullanmış ve hercin çoğalmasını kıyâmet alametleri arasında zikretmiştir.[3] Efendimiz beyanlarında ‘herc’ bir yönüyle de bir zaman dilimini veya dönemi ifade etmektedir. Bu yönüyle Efendimiz'in ifadelerinde herc dönemi; anarşi, kargaşa ve cinâyetlerin arttığı,[4] kişinin arkadaşına dahi güven(e)mediği,[5] Mü’minin mümini öldürdüğü, fitnelerin kol gezdiği bir zaman dilimidir.

Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) beyanlarında, kıyâmet öncesi yaşanacak ilmin kaybolması, cehlin artması içtimâî ve ahlâki bozuklukların bir neticesi olarak ‘herc’in de artacağını tekrar tekrar ortaya koymuştur. Dinleyiciler tarafından umumiyetle müphem bulunan ‘herc’in ne olduğu sorulunca Peygamber Efendimiz (aleyhissalâtu vesselâm), bazan bizzat sözle: "Herç ölme ve öldürme demektir, ölme ve öldürme demektir, ölme ve öldürme demektir" diye vurgulayarak açıklarken, bazan da eliyle boyunun vurulması işareti yaparak, bu kelime ile katletmeyi kasd ettiğini belirtmiştir.

Peygamber Efendimiz (aleyhissalâtu vesselâm) Kendisinden sonra âhirzamanda ortaya çıkacak olan bu türden mühim hadisatı onlara karşı ümmetin her an müteyakkız olması için haber vermiş ve herc’de (fitne-fesâd döneminde) ibadet ve taâtla meşgul olmayı Kendi yanında hicret etmek gibi faziletli olduğunu ifade buyurmuştur.

الْعِبَادَةُ فِى الْهَرْجِ كَهِجْرَةٍ إِلَىَّ

Herc (fitne-fesad dönemin)de ibadet etmek, benim yanıma hicret etmek gibi (faziletli)dir."[6]